بررسی تحولات تکتونیکی- رسوبی توالی ماستریشتین غرب ناحیه فارس در یک چارچوب چینه‌نگاری دقیق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه هرمزگان، ایران

2 اداره سطح‌الارضی، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران

چکیده

در این مطالعه، توالی رسوبی ماستریشتین در امتداد یک نگاره تطابقی عمود بر روند زاگرس و از شمال شرق به جنوب غرب، در غرب ناحیه فارس مورد بررسی قرار گرفته است. رسوبات ماستریشتین ناحیه فارس شامل شیل و مارن‌های دریایی عمیق  بخش بالایی سازند گورپی، رخساره کربنات‌های دریایی کم‌عمق سازند تاربور، رسوبات توربیدایتی منتسب به سازند امیران و آهک‌ها و دولومیت‌های بخش‌های زیرین سازند ساچون می‌باشد. نتایج حاصل از مطالعات رخساره‌ای منجر به شناسایی 12 رخساره شده که در 6 کمربند رخسار‌ حوضه‌ای، دریای باز، سد، لاگون باز و محصور و پهنه کشندی در یک محیط شلف کربناته تشکیل شده‌اند. 5 سکانس رسوبی رده 4 در این توالی شناسایی شده است. براساس گسترش شکل هندسه گوه‌ای از شمال شرق به جنوب غرب و تغییرات ضخامت نهشته‌ها در سکانس‌های مختلف و الگوی پیش‌نشینی رخساره‌ها در امتداد این نگاره می‌توان رسوب‌گذاری نهشته‌های ماستریشتین را به یک حوضه پیش‌بوم نسبت داد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tectono-sedimentary Evolution of the Maastrichtian Deposits in Western Part of Fars Area in a High Resolution Sequence Stratigraphic Framework

نویسندگان [English]

  • Rakhshandeh Abbasi 1
  • Alireza Piryaei 2
  • Mansur Ghorbani 1
  • Ali Mobasheri 2
1 Department of Geology, Faculty of Sciences, Hormozgan University, Bandar Abbas, Iran
2 Exploration Directorate, National Iranian Oil Company (NIOC), Tehran, Iran
چکیده [English]

In this investigation, the Maastrichtian deposits in the west of Fars area, have been studied along a NE-SW trending transect perpendicular to the Zagros. The Maastrichtian deposits in Fars area show a shallowing-up trend from pelagic marls and turbiditic facies of the Gurpi/Amiran Formations, outer-mid platform carbonates of the Tarbur Formation and restricted inner platform dolomitic/evaporitic limestones and marls of the lower Sachun Formation. On this basis, 12 facies types have been determined in 6 facies belts from basin to barrier, open and restricted lagoon and tidal flat in a carbonate rimmed shelf setting. These sedimentary facies and environments are organized in five 4th order depositional sequences. The sequence architecture shows a migrating foreland basin with a wedge-shaped geometry along the transect. The foreland basin is characterized by wedge shaped geometry and the subsiding and shallowing up depositional sequences with progradational patterns from the platform carbonate over the pelagic basinal facies.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Maastrichtian
  • Foreland Basin
  • Tarbur Formation
  • Gurpi Formation
  • Progradation
[1]. Alavi M (1994) Tectonics of the Zagros Orogenic Belt of Iran: New Data and Interpretation. Tectonophys, 229: 211-238.##
[2]. Alavi M (2007) Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran, American Journal of Science, 307: 1064–1095. ##
[3]. Kazmin LE, Ricou IM, (1986) Structure and evolution of the passive margin of the eastern Tethys. Tectonophysics, 123, 1–4: 153-179. ##
[4]. Alavi M (2004) Regional stratigraphy of the Zagros Fold-Thrust Belt of Iran and its Proforland evolution. American Journal of Science, 304: 1-20. ##
[5]. Van Buchem FSP, Baghbani D, Bulot LG, Caron M, Gaumet F, Hosseini A, Immenhauser A, Keyvani F, Schroeder R, Vedrenne V, Vincent B (2006) Aptian Organic-rich Intrashelf Basin Creation in the Dezful Embayment (Kazhdumi and Dariyan Formations, SW Iran), American Association of Petroleum Geologists meeting Houston. ##
[6]. Piryaei AR, Reijmer J JG, van Buchem FSP, Borgomano J, (2011) Late cretaceous tectonic and sedimentary evolution of the Bandar Abbas Area, Fars region, southern Iran, Journal of Petroleum Geology, 34, 2: 1-24. ##
[7]. Piryaei AR, Reijmer JJG, van Buchem FSP, Yazdimoghadam M, Sadouni J, Danelian T, (2010) The influence of Late Cretaceous tectonic processes on sedimentation patterns along the northeastern Arabian plate margin (Fars Province, SW Iran), Tectonic and Stratigraphic Evolution of Zagros and Makran during the Mesozoic-Cenozoic, Geological Society, London, Special Publications, 330. 1: 211-251. ##
[8]. Moghadam H, Stern RJ, (2015) Ophiolites of Iran: Keys to understanding the tectonic evolution of SW Asia: (II) Mesozoic ophiolites, Journal of Asian Earth Sciences, 100:31-59. ##
[9]. Gidon M. F, Berthier J‐P, Billiault B, Halbronn Maurizot P, (1974) Charriage et mouvements synsédimentaires tertiaires dans la région de Borudjerd (Zagros, Iran), C. R. Acad. Sci., 278: 421–424. ##
[10]. Fakhari M, Horton BK, Hassanzadeh J, Amini A, (2008) Revised age of proximal deposits in the Zagros foreland basin and implications for Cenozoic evolution of the High Zagros, Tectonophysics,  451, 1–4: 170-185. ##
[11]. Sherkati S, Letouzey J, (2004) Variation of structural style and basin evolution in the central Zagros (Izeh zone and Dezful Embayment), Iran, Marine and Petroleum Geology, 21, 5: 535- 554. ##
[12]. Wynd JG (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement area. Report 1082, Iranian Oil Operating Companies, Geological and Exploration Division, Tehran. ##
[13]. James GA, Wynd JG, (1965) Stratigraphic nomenclature of the Iranian oil Consorcium Agreement Area, Iranian Oil Operating Companies Geological and Exploration Division, 1-86. ##
[14]. Kheradpir A (1977) Stratigraphy of the Khami group in South West Iran, National Iranian Oil Company Exploration Division GR.1235 (Unpublished).
[15]. Motiei H (1993) Stratigraphy of Zagros, Treatise on the Geology of Iran, Geological Survey of Iran, 536.
[16]. Ghavidel-Syooki M (2003) Palynostratigraphy of Devonian sediments in the Zagros Basin, southern Iran. Review of Palaeobotany and Palynology, 127, 3-4: 241-268.
[17]. Dunham RJ, (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In: W.E. Ham (Ed.), Classification of carbonate rocks. AAPG Memoir, 1: 108-121. ##
[18]. Embry, A F, Klovan, J E(1971. A Late Devonian reef tract on northeastern Banks Island, NWT. Bull. Can. Petroleum Geol. 19:730–781. ##
[19]. Wilson J. L. (1975) Carbonate Facies in Geologic History, Springer-Verlag, New York, 439. ##
[20]. Flügel E. (2010) Microfacies of Carbonate Rocks Analysis, Interpretation and Application. Second edition, 984. ##
[21]. van Wagoner J. C, Posamentier. H. W, Mitchum R. M. Jr, (1988) An overview of the fundamentals of sequence stratigraphy and key definitions. In: sea level changes-an Integrated Approch. Soc. Econ. Paleont. Miner Spec. Publ. 42: 39-45.9. ##
[22]. Pomar L. (1991) Reef geometries, erosion surfaces and high frequency sea level changes, Upper Miocene reef complex, Mallorca, Spain. Sedimentology, 38: 243–269. ##
[23]. Loucks RG, Sarg JR (1993) Carbonate Sequence Stratigraphy. AAPG Memoir, 57: 545. ##
[24]. Homewood PW, Eberli GP, (2000) Genetic stratigraphy on the exploration and the production scales. Centre de Recherches Elf Exploration– Production Elf-Aquitaine, Me´moires, 24. ##
[25]. Takin M, (1972) Iranian Geology and continental drift in the Middle East. Nature, 235: 147-150. ##
[26]. Stocklin J (1974) Possible ancient continental margin in Iran, in Geology and Continental Margins edited by C. Dark, Springer Verlag, 873–877. ##
[27]. Ricou LE(1976) Evolution structurale des Zagrides: la region clef de Neyriz (Zagros Iranien). Me´moires de la Socie´te´ Ge´ologique de France, Nouvelle Se´rie 40: 25. ##
[28]. Koop WJ, Stoneley R (1982) Subsidence history of the Middle East Zagros Basin, Permian to Recent. Phil. Trans. R. Acad. Soc., London. 305: 149-168. ##
[29]. Farzipour-Saein A, Yassaghi A, Sherkati S, , Koyi H, (2009) Basin evolution of the Lurestan region in the Zagros fold-and-thrust belt, Iran. Journal of Petroleum Geology, 32, 1: 5-19. ##
[30]. Wells A. (1969) The crush zone of the Iranian Zagros Mountains and its implications. Geological Magazine, 106: 385–394. ##
[31]. Haynes SJ, Mcquillan H, (1974) Evolution of the Zagros Suture Zone, Southern Iran. Geological Society of America Bulletin, 85: 739–744. ##
[32]. Ricou LE, Braud J, Brunn, JH, (1977) Le Zagros. Me´moires de la Socie´te´ Ge´ologique de France Se´rie, 8: 33–52. ##
[33]. Glennie KW, (2000) Cretaceous tectonic evolution of Arabia’s Eastern Plate Margin: a tale of two oceans, In: Alsharhan, A. S. and Scott, R. W. (Eds) Middle East Models of Jurassic/Cretaceous Carbonate Systems. SEPM, Special Publications, 69: 9–20. ##
[34]. Schlager W, (2005) Carbonate sedimentology and sequence stratigraphy. SEPM Concepts in Sedimentology and Paleontology Series, 8: 200. ##
[35]. Ross DJ, Skelton PW, (1993) Rudist formations of Cretaceous: a palaeoecological, sedimentological and stratigraphical review: Sedimentology Review, 1: 73-91. ##
[36]. Miall A (2013) The geology of stratigraphic sequences, Springer Science and Business Media, Science - 433. ##
[37]. Stocklin J, (1968) Structural history and tectonics of Iran: A review, American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 52: 1229-1258. ##
[38]. Falcon NL (1974) Southern Iran: Zagros Mountains, In A. Spencer (Editor), Mesozoic-Cenozoic Orogenic Belts, Data for Orogenic Studies: Alpine-Himalayan Orogens, Geological Society of London, Special Publications, 4: 199-211. ##
[39]. Berberian M. King GCP (1981) Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran, Canadian Journal of Earth Science, 18: 210-265. ##
[40]. Koop WJ, Stoneley R(1982) Subsidence history of the Middle East Zagros Basin, Permian to Recent, Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series A, 305: 149–168. ##
[41]. پیریایی، ع. ر.، خسروی سرشکی، ع.، فیضی، ا. (1389)، چینه‌نگاری سکانسی و لرزه‌ای نهشته‌های کرتاسه در ناحیه بندرعباس و شرق خلیج‌فارس. گزارش داخلی شرکت ملی نفت ایران شماره 2228. ##
[42]. Sharland PR (2001) Arabian plate sequence stratigraphy, GeoArabia, Special Publications, 2: 371. ##
[43]. باغبانی د.، خسروی م. ا.، کیوانی ف.، مرسل نژاد د.، کاووسی م.، خسروی سرشکی ع.، کیارستمی م.، رستمی ع.، عبادیان ح.، حاجی کاظمی ا. (1382) بررسی تحولات جغرافیایی گذشته و ارزیابی توان هیدروکربوری افق دهرم در ناحیه فارس و جنوب شرقی خلیج فارس و تعیین محدوده بلندای فارس، گزارش داخلی شماره ، 1946 مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، 100 صفحه. ##
[44]. امیری‌بختیار ح.، (1386)، بایواستراتیگرافی و لیتواستراتیگرافی سازند تاربور در ناحیه فارس، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 439 صفحه. ##
[45]. Haq B (2014) Cretaceous eustasy revisited, Global and Planetary Change 113: 44–58. ##
[46]. Busby CJ, Ingersoll RV (1995) Tectonics of sedimentary basins, Oxford, Blackwell Science, 579. ##
[47]. DeCelles (2012) Foreland basin systems revisited: variations in response to tectonic settings, In book: Tectonics of Sedimentary Basins 405-426. ##
[48]. Royden LH (1993) The tectonic expression of the slab pull at continental convergent boundaries: Tectonics, 12: 303– 325. ##
[49]. Parham S, Piryaie AR, Ghorbani M, Moussavi Harami R (2017) Paleogeographic evolution of the Maastrichtian in the eastern Fars area (Zagros, Iran), using high resolution sequence stratigraphic analysis. Carbonates and Evaporites, 34, 2: 315-334. ##